وضعیت بحرانی ایران در چهلمین سالروز محیط زیست

 دریاچه ارومیه در حال خشك شدن است، گرد و غبار بخش بزرگی از كشور را فراگرفته و مسئولان به مردم توصیه می‌كنند در خزر شنا نكنند. رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست می‌گوید نسخه مدونی برای حل معضلات نداریم.

 سازمان ملل متحد در سال ۱۹۷۲ روز پنجم ژوئن، ۱۶ خرداد را روز جهانی حفاظت از محیط زیست اعلام كرد. هر سال به مناسبت این روز شعاری انتخاب می‌شود كه مضمون اصلی فعالیت‌های توصیه شده در همان سال را مشخص می‌كند.

 جای خالی ایران در نقشه سازمان ملل

سازمان ملل در پایگاه اینترنتی خود نقشه‌ای از جهان منتشر كرده كه در آن برنامه‌‌های مختلف در روز جهانی محیط زیست مشخص شده است. این فعالیت‌ها توسط دولت‌ها، تشكل‌های غیردولتی، گروه‌های مذهبی، موسسه‌های آموزشی، موسسه‌های خصوصی و افراد مستقل انجام می‌شود. در این نقشه ایران یكی از كشورهایی است كه هیچ فعالیتی بر روی نقشه‌اش مشخص نشده است.

یكی از توصیه‌های سازمان ملل به دولتمردان جهان حمایت از مشاركت همگانی و دادن اختیارات به شهروندان برای برعهده گرفتن نقشی فعال در حفاظت از محیط زیست است. جمهوری اسلامی برخلاف شعارها به این توصیه بی‌توجه است و در مواردی مانند اعتراض شهروندان به خشك شدن دریاچه ارومیه به سركوب حامیان محیط زیست می‌پردازد.

اظهارت محیط زیستی رئیس سازمان بازرسی

فهرست معضلات و بحران‌های زیست محیطی در ایران بسیار طولانی است. مشكلات به قدری جدی است كه سازمان بازرسی كل كشور نیز وارد بحث محیط زیست شده است. رئیس این سازمان، مصطفی پورمحمدی، ۱۵ خرداد در نشست "بررسی وضعیت دریاچه ارومیه" كه با شركت استادان دانشگاه ارومیه برگزار شد حضور یافت و درباره‌ی معضلات این حوزه با آنان صحبت كرد.

«برنامه‌ریزی‌ها برای حل بحران دریاچه ارومیه كارشناسی نیست»

 به گفته رئیس سازمان بازرسی، برنامه‌ریزی برای حل بحران دریاچه ارومیه خوب نیست. پیش از این احمدی‌نژاد از دو طرح انتقال آب به این دریاچه خبر داده بود. بیش از ۳۹۰ هزار هكتار از سطح آب این دریاچه‌ شوره‌زار شده است.

نامه شیرین عبادی به احمد شهید در پی بازداشت فعالان محیط‌زیست

هوای تهران در آستانه شرایط "اضطرار"

با كاهش شدید آب دریاچه ارومیه غلظت نمك در آب در اردیبهشت امسال به ۳۰۰ گرم در هر لیتر افزایش یافته است. در یك دهه‌ی گذشته سطح آب دریاچه ارومیه ۶ متر كاهش پیدا كرده كه حاصل آن شوره‌زار شدن ده‌ها هزار هكتار از اراضی كناره‌های آن است. كارشناسان می‌گویند خشك شدن بخش‌های بزرگتری از این دریاچه سلامت میلیون‌ها نفر در شهرهای اطراف را به خطر می‌اندازد.

 پور محمدی در بخشی از سخنانش با اشاره به گرد و غباری كه نیمی از كشور را دچار مشكل كرده گفت «ریزگردها پدیده جدیدی است كه به‌شدت همه را دچار مشكل كرده است، این در حالی است كه یازده شهر ما در مرز آلودگی هوا بوده و دچار آلاینده‌های صنعتی هستند.»

اعتراف به بی‌برنامگی برای حل مشكلات

خشك شدن دریاچه‌ها و تالاب‌های ایران فقط به ارومیه محدود نمی‌شود و در استان‌های دیگر نیز تكرار می‌شود. محمد جواد محمدی‌زاده، معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان حفاظت‌محیط‌زیست اعتراف می‌كند، نسخه مدونی برای حل معضلات و مشكلات زیست محیطی كشور وجود ندارد.

 محمدی‌زاده ۱۶ خرداد در نشست هم‌اندیشی همكاری‌های علمی پژوهشی سازمان محیط‌زیست و وزارت علوم در مورد علت این بی‌برنامگی گفت «بین نخبگان، پژوهشگران و عالمان با مدیران اجتماعی پیوند منطقی و هدفمند ایجاد نشده است.» به گزارش خبرگزاری ایسنا او همچنین گفته است، موضوعات محیط زیست در درون فرابخش و در ذات خود بین‌المللی هستند.

گرچه بسیاری از معظلات زیست محیطی جهانی و برخی منطقه‌ای هستند، اغلب كارشناسان معتقدند سیاست‌های نادرست و بی‌توجهی مسئولان عامل اصلی معضلاتی چون خشك شدن دریاچه‌ها و تالاب‌ها و آلودگی رودخانه‌هاست. رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست برخلاف توصیه سازمان ملل، ابراز تاسف می‌كند كه "در برنامه‌های ما مردم به حساب نیامده‌اند."

«در دریای خزر شنا نكنید»

سایت خبرآنلاین ۱۴ خرداد از قول علی آقازاده‌ نماینده رشت در مجلس هشتم آلودگی آب دریای خزر را برای مردم "بسیار خطرناك" توصیف كرد. آقازاده بدون اشاره به مستندات سخنانش ادعا كرد، سهم ایران در این آلودگی پنج درصد بیشتر نیست و مسئول ۹۵ درصد آلودگی‌های خزر دیگر كشورهای حوزه‌ی این دریاچه هستند.

برخی از مسئولان اعتراف می‌كنند كه ایران دست‌كم در آلودگی میكروبی آبهای كناره‌ی دریای خزر سهم مهمی دارد. عبدالرضا كرباسی، مدیركل دفتر بررسی آلودگی های دریایی سازمان حفاظت از محیط‌زیست در گفت وگو با خبرآنلاین می‌گوید «وزارت خانه‌های بهداشت و نیرو باید برنامه مدونی داشته باشند تا در شهرهای بالای ۳۰ هزار نفر جمعیت تصفیه خانه فاضلاب شهری داشته باشد كه این كار به دلیل نداشتن بودجه هنوز انجام نشده است.»

به گزارش خبرآنلاین كرباسی توصیه می‌كند «بهتر است به دلیل آلودگی زیست محیطی دریای خزر مردم از شنا در این دریا پرهیز كنند چون امكان بیماری‌هایی مانند بیماری قارچی وجود دارد.»

شعار سال؛ اقتصاد سبز

شعار سال ۲۰۱۲ "اقتصاد سبز" به معنای اقتصادی برپایه ملاحظات زیست‌محیطی تعیین شده است. سازمان ملل شهروندان جهان را چنین خطاب قرار می‌دهد «اقتصاد سبز؛ آیا شما هم در آن جایی دارید؟» این نهاد برای جلوگیری از ادامه‌ی تخریب محیط زیست و كمك به احیای آن ده پیشنهاد كلیدی به دولتمردان و شهروندان ارائه می‌كند.

مقابله با تخریب جنگل‌ها و استفاده عاقلانه از منابع آب از جمله پیشنهادهای سازمان ملل هستند. به گزارش خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی (ایرنا) رییس انجمن جنگلبانی ایران، هادی كیادلیری دیماه سال گذشته روند تخریب جنگل‌های ایران را خطرناك خواند و گفت، به طور حتم با ادامه چنین روندی در آینده نه چندان دور جنگل‌های زاگرس به بیابان و جنگل‌های شمال كشور به شرایط زاگرسی تبدیل می‌شوند.

بخشودگی متجاوزان به جنگل‌ها

كارشناسان محیط زیست نقش سیاست‌های دولت در از میان رفتن جنگل‌ها را محوری می‌دانند. سال گذشته مجلس شورای اسلامی نیز به حمایت از تخریب‌كنندگان جنگل برخاست و با تصویب لایحه‌ای اعلام كرد هرگونه تجاوز به جنگل‌ها تا پایان سال ۸۹ بخشوده شده است. كیادلیری می‌گوید تصویب این لایحه "به طور قطع باعث تشویق متجاوزان به جنگل‌ها می‌شود."

تازه‌ترین طرح دولت در زمینه "استفاده عاقلانه از آب" نیز انتقال آب آلوده‌ی دریای خزر به استان سمنان است كه به عنوان كاری غیركارشناسی و با پیامدهای زیست‌محیطی مخرب انتقادهای شدیدی در پی داشته است. یكی دیگر از طرح‌های دولت كه ظاهرا فعلا مسكوت مانده انتقال آب كارون به فلات مركزی ایران بود. این در حالی است كه بسیاری از روستاهای خوزستان آب لوله‌كشی ندارند و آب آشامیدنی در شهرهای بزرگی چون اهواز، آبادان و خرمشهر به شدت آلوده است.

رویای "اقتدار جهانی در حوزه محیط زیست"

به نظر می‌رسد مخاطب برخی از پیشنهادهای سازمان ملل شهروندان كشورهایی چون ایران نباشند. این سازمان توصیه می‌كند برای حفاظت از محیط زیست استفاده از حمل و نقل عمومی را گسترش دهید. معضل كشوری چون ایران گسترش نیافتن سیستم حمل و نقل عمومی متناسب با آهنگ افزایش جمعیت است.

در روز جهانی محیط زیست، رئیس سازمان محیط زیست جمهوری اسلامی در كنار اعتراف به نبود برنامه‌ای برای حل معضلات این بخش از طرح شعارهای تكراری نیز غافل نمانده است. به گزارش ایسنا محمدی‌زاده از نخبگان علمی ایران می‌خواهد برای مشكلات جهانی محیط زیست پاسخ ارائه كنند: «دیگران یا نمی‌دانند و یا نمی‌خواهند كه پاسخگو باشند و همچنان كه در حوزه فرهنگ و سیاست این اقتدار برای نظام جمهوری اسلامی ایران حاصل شد، باید در حوزه محیط‌زیست نیز به عرصه ظهور برسد.»

 دویچه وله